آئین مغان مادی
راجع به تمدن مادها اطلاعات مبسوطی در دست نیست یکی از دلایل آن این است که شاهان مادی برخلاف شاهان هخامنشی حجاریهای مهم و کتیبههایی از خود برجا نگذاشتهاند یا هنوز کشف نشدهاست که بتوان راجع به زبان و خط و معتقدات و صنایع و چیزهای دیگر آنها اطلاعاتی به دست آورد.
مغان گروه روحانی دولت کهن ماد بودند. چنین بنظر میرسد که دین ماد باستان یک دین ابتدائی مزدائی باشد. در ماد یک مزداپرست را مَزْدَیزنَه (mazdayazna) میخواندند که از صورت اوستائیش مَزْدیسنَه (mazdayasna) آشکارا جدا میشود. آنان در دیرینترین زمان، مجموعهای از خدایان را که با آریاییها میتانی همانندگی بسیار باید داشتهباشند، میپرستیدند. در فهرست نام خدایان که در کتابخانهٔ آشوربنیپال (۶۸۸ تا ۶۲۶ قبل از میلاد) یافت شدهاست، خدایان ماد هم به چشم میخورند. در یک فهرست واژهٔ میترا و در فهرست دیگر اَسَرَمَزاش که آنرا باید با اَسوَرهمَزداس که خود صورت اصلی آریایی اهورامزدا است یکی بدانیم. این دو نام برترین خدایان مادها بودند. مغان پیش از دین زرتشتی دارای بررسیهایی دربارهٔ زمان به گونهٔ تکامل یافتهٔ آن بودند که ظاهراً درون مایهٔ دین ایشان را میساخت. خدایان زمان در صورت ابتدائی خود در همه جا در دینهای ابتدائی دیده میشوند و غالباً جای ویژهای در میان خدایان ندارند. اینها خدایان سرنوشت و خدایان ابتدائی مرگ هستند ولی خدای زمانی که در ماد پرستش میشد، بالاترین خدا بود. نام خدای زمان در زبانهای ایرانی میانه زروان یا زوروان است. معنای اصلی این واژه زمان است. آئین زروانی دین مغان مادی پیش از فرارسیدن دین زرتشت بود. آئین زروانی صورتی از دین مزدائیاست ولی مسلماً جزئی از آئین زرتشت نیست. کشتن خرفستران در وندیداد آمدهاست. از این عمل کشتن خرفستران میتوان استنباط کرد که مغان به نوعی جهان شر قایل بودند و در نتیجه محتملاً به اصل ثنویت، باور داشتند و این مورد دیگریاست که در آن باورهای مغان ماد هم با دین پارسی و هم با آئین زرتشتی ناسازگار است. تئوپمپوس مورخ یونانی صریحاً گواهی میدهد که مغان برای اهریمن قربانیهایی پیشکش میکردند. برای اهریمن قربانی کردن به هر بهانهای که باشد، نزد یک زرتشتی راستین سنتگرا کاری سخت نکوهیده و گناهی نابخشودنیاست. اینکه این آئین از آنِ دین کهن مغان بودهاست، قطعی است. بنونیست به درستی و بحق این آئین را یک آئین زروانی میداند. رسم اهدای هدایا، قربانی، دعا و تضرع، ستایش و نیایش برای خدایان شرآفرین و اهریمنی برای جلوگیری از خشم آنان در بین بسیاری از اقوام و مردم جهان مرسوم بودهاست ولی در آئین زرتشت عقیده بر آن است که بایستی با زشتی، پلیدی و اهریمنان جنگید و آنان را زبون و منهزم کرد اما در دوران پس از زرتشت نوعی ثنویت محتوم و مطلق به موجب باورهای آئین زروانی و میترایی و مزدیسنایی پسین جایگزین این اعتقاد زرتشت شد و در اوستای نوین، بخش یشتها، مراسم عبادی، ستایش، انجام قربانی، اهدای نزور و نثارها برای اهریمن گنجانده شدهاست.[ مغان برروی تغییرات بعدی دین زرتشت و رواج دوبارهٔ اندیشهٔ دو منشایی بودن جهان نقش مهمی داشتند.
علاقه مندی ها (Bookmarks)