مهر
مهر یا میترا یکی از کهنترین ایزدان هندوایرانیاست زیرا نه تنها در سرودهای ودایی از او یاد شدهاست بلکه در سنگنبشته میتانی مربوط به سدهٔ چهاردهم پیش از میلاد نیز نام او آمدهاست. در هند باستان این خدا که نامش به صورت میترَه به معنی دوستی یا پیمان میآید، معمولاً همراه با خدای دیگری به نام وارونا به معنی سخنراست به صورت ترکیب میتره-ورونه به یاری خواندهمیشد. چنان مینماید که مهر بسان خدای روشنی از دیر باز با خورشید یکسان شمرده میشدهاست.
قراین بیشماری ما را از اهمیت نقش مهر آگاه میکنند، این قراین عبارتند از، اسامی خاص بسیاری که از ترکیب با مهر ساخته شدهاند، اختصاص یکی از ماههای سال و یکی از روزهای ماه (روز شانزدهم) در گاهشماری ایرانی به مهر و بالاخره جشن معروف مهرگان که در سرتاسر آسیای صغیر نیز مرسوم بود
غالباً کشتن گاو به دست میترا، به معنی عمل آفرینش تعبیر شدهاست
مهر در اوستا
در گاتهای زرتشت هیچ یادی از مهر نشدهاست اما یشتها سرودهٔ پرستندگان مهر دانسته شدهاست و این همان سرودهاییاست که نمونههایی چند از آن که با اصول دین زرتشت تطبیق دادهشده، در قسمت موسوم به اوستای نو تا امروز برای ما محفوظ ماندهاست. در بخشهای جدیدتر اوستای نو او دیگر بزرگترین ایزدان به شمار نمیآید ولی صفات برجستهٔ او به طور مکرر ستایش شدهاست
مهر پرستی
ساکنین و اقوام بومی ایران که قبل از ورود آریاییها در نقاط مختلف فلات ایران سکونت داشتند، دارای عقاید مهرپرستی بودند. در دورهٔ اشکانی آئین مهرپرستی دین رسمی شد و سپس به سایر نقاط جهان گسترش یافت. اینکه چگونه یکی از ستایش آمیزترین خدایان ایرانی به صورتی درآمد که یکی از محبوبترین خدایان روم گردید، کشوری که دشمن اصلی ایران بود، مطلبیاست که بسیار مورد علاقهٔ پژوهشگران بودهاست. شاید محتملترین توجیه این امر به استخدام درآوردن نیروهای امدادی مهرپرست آسیای صغیر در لژیونهای رومی باشد که بعداً در سراسر امپراتوری روم پراکنده شدند. آئین میترایی پیش از آن که به اروپا منتقل شود، با بسیاری از معتقدات بابلی و عناصر دیگر آمیخته شد و در اروپا به ویژه روم نیز عناصر یونانی و رومی بسیاری به آن افزوده شدند و در اروپا به شکل آئینی درآمد که از مهرپرستی ایرانی تنها نامی بیش نداشت. آئین مهرپرستی در سدهٔ دوم پیش از میلاد، جای خود را در روم باز کرد و تا سدهٔ چهارم میلادی دین رسمی امپراتوری روم بود .
علاقه مندی ها (Bookmarks)