دانستنیهای walter

[Walter Bernha]

سوراخ اوزون
بر اساس تحقیقات دانشمندان لایه اوزون بر فراز قطب جنوب ، در میانه دهه 60 تا حد زیادی رقیق شده است. دانشمندان میزان مواد "محافظ در برابر نور" را که گیاهان را از آسیب نور مصون می‌دارند، اندازه گیری کرده‌اند. مطالعه این مواد راه تازه‌ای را برای بازسازی چگونگی نوسان اوزون موجود در استراتوسفر پدید آورده است. این کار ممکن است مشخص کند که آیا رقیق شدن لایه اوزون فرآیندی دوره‌ای است و آیا کلرو فلئورو کربنها ، تنها عاملی هستند که سبب ایجاد حفره در لایه اوزون می‌شوند یا نه؟


لایه اوزون چیست؟
لایه اوزون لایه محافظ حساسی از گاز طبیعی O3 است که در استراتوسفر (حدود 25 الی 40 کیلومتری سطح زمین) یافت می‌شود. این گاز نجات بخش با جذب و کاهش اثرات مخرب امواج پر انرژی ماورای بنفش خورشید همانند صافی کره زمین را از اثرات تخریبی امواج آسیب‌زا مصون و محفوظ نگه می‌دارد. اوزون (Ozone) گازی است به فرمول O3 که مولکولهای آن از پیوند یافتن سه اتم اکسیژن با یکدیگر تشکیل شده‌است.
ساختار لایه اوزون
کنت مارکهام ، شیمیدانی در سازمان تحقیقات علمی و صنعتی نیوزلند نمونه‌هایی از
نوع خزه را مورد تجزیه و تحلیل قرار داد که نام علمی‌اش بریوم آرژانتئوم است. این نمونه‌ها از منطقه دریایی راس جمع آوری و طی سالهای 1957 تا 1989 نگهداری شده‌اند. مارکهام در جستجوی ترکیباتی به نام فلاوونوئید بود که رنگدانه‌های گیاهی هستند. پژوهشهای اخیر نشان داده‌اند که فلاوونوئید دارای یک خاصیت مهم یعنی "محافظت در برابر نور" است. این ترکیب هنگامی در گیاهان پدید می‌آید که بویژه در معرض تابش پر انرژی نور فرا بنفش قرار می‌گیرند، یعنی در معرض گستره‌ای از طول موجهایی که غالباً بر اثر رقیق شدن لایه اوزون (استراتوسفر) تأثیرشان شدیدتر می‌شود.
فلاوونوئیدها در برابر اندک افزایشی در تابش نور فرابنفش بسیار حساس‌اند. بنابراین ، غلظت آنها با میزان نور فرابنفش به صورت خطی تغییر می‌یابد، بدین معنی که دو برابر شدن غلظت نور فرابنفش باعث دو برابر شدن غلظت فلاوونوئید می‌شود. کنت مارکهام مقدار فلاوونوئید را در نمونه‌های خزه‌ای که در اختیار داشت، اندازه‌ گیری کرد.
نتیجه‌های بدست آمده وجود حفره اوزون را که در دهه 80 اعلام شده بود، تأیید کردند. آنگاه مارکهام ، مقدار اوزون رسیده به زمین بین سالهای 1964 و 1986 را در قطب جنوب اندازه‌ گیری کرد. او این اندازه‌ گیری را با مقدار فلاوونوئید نمودار خود در همان مدت مقایسه کرد و بدین نتیجه رسید که این مقدارها تقریباً تصویر آینه‌ای یکدیگرند.
فلاوونوئیدها ، ترکیباتی هستند که گیاهان را از آسیب نور خورشید محفوظ می‌دارند. غلظت آنها در خزه ، هنگامی که اوزون رقیق باشد، زیاد و هنگامی که اوزون به مقدار کافی باشد کم است. بنابر نظریه مارکهام ، حتی مقدار زیاد و غیر منتظره تابش نور فرابنفش در میانه دهه 60 ، که داده‌های مربوط به فلاوونوئیدها نشان می‌دادند، به صورت کاهش میزان اوزون و در همان موقع مشاهده می‌شود.

[Walter Bernha]

ضرورت حفاظت از لایه اوزون
اگر لایه اوزون از بین برود، زندگی از کره زمین رخت بر خواهد بست. با از بین رفتن لایه حیاتی اوزون ، نسل بشری ، پوشش گیاهی و حیات جانوری در مدت کوتاهی به صورت اسفباری منقرض خواهد گردید. در حال حاضر که این لایه آسیب دیده است، تشعشعات ماورای بنفش که به زمین می‌رسد شدت یافته و این مسئله باعث ایجاد سرطانهای پوست ، تضعیف مکانیزم دفاعی و ایمنی بدن انسان و همچنین ایجاد آب مروارید گردیده است. علاوه بر آن به علت آسیب دیدن لایه اوزون کل نظام زیست محیطی (اکوسیستم) در سراسر پهنه گیتی دچار ناهماهنگی و عدم توازن جدی و فزاینده شده است.
عوامل مخرب لایه اوزون
عوامل کلیدی مؤثر در رقیق شدن اوزون عبارتند از : آزمایش بمبهای اتمی در جو زمین ، و شار اندک ذراتی از خورشید (که با میانه دوره 11 ساله لکه‌های خورشیدی متناظر است) ، نوسان شبه دو ساله فورانهای آتشفشان ، مصرف متوالی کلرو فلوئورو کربن (این گازها در حکم حلال در انواع افشانه‌ها به کار می‌روند تحت نام کلی CFC (سی اف سی) معروفند که نمونه آنها گاز فرئون (Freon) یخچالهاست.) در انواع افشانه‌های آرایشی و بسیاری از صنایع شیمیایی.


پیامدهای ناشی از تخریب لایه اوزون
تخریب و سوراخ شدن لایه اوزون باعث عبور غیر قابل کنترل تابش فرابنفش خورشیدی می‌شود که سبب افزایش دمای زمین و ذوب یخهای قطبی و افزایش آب دریاها شده که در نهایت به زیر آب رفتن خشکیها می‌انجامد و نیز موجب سوختگی پوست ، ابتلا به سرطان پوست و بیماریهای چشمی ، همچنین وارد آمدن خسارت عمده به جانوران و گیاهان می‌شود و بالاخره باعث انقراض زندگی تمام موجودات می‌شود.
چگونگی جلوگیری از بحران لایه اوزون
تحلیل میزان فلاوونوئیدها ممکن است اطلاعاتی راجع به مقدار اوزون در مناطق
مختلف قطب جنوب و جاهای دیگر بدست دهد. بنابر نظر مارکهام "وجود این گیاهان نوعی امیدواری را برای نگاه کردن به پیش از سال 1956 در پی یافتن نشانه‌های رقیق شدن در اوزون و نیز برای پاسخ دادن به این پرسش پدید می‌آورد که آیا رقیق شدن لایه اوزون در میانه دهه 60 در سایر منطقه‌های قطب جنوب واقع شده است یا نه ." اگر چنین باشد، ما باید در این باره که چرا چنین وقایعی روی داده است، تجدید نظر کنیم. شاید هم نظریه کلرو فلئورو کربن بیش از حد مبتنی بر ساده اندیشی باشد.


آخرین گزارشات از شكاف لایه اوزون
مساحت شكاف لایه اوزون در حال افزایش می باشد که در این فصل به 10 میلیون کیلومتر مربع هم رسیده که این مساحت به اندازه قاره اورپاست. و گمان می رود که وسعت بیشینه این شكاف در طی ماه سپتامبر/شهریور بیشتر شود. و ماهواره های متعلق به سازمان فضایی ایسا(ESA) در حال بررسی رشد شكاف لایه اوزون
می باشند. شكاف لایه اوزون در سال جاری به حداکثر خود نسبت به دهه اخیر رسیده است که همچنین حداکثر این رشد را در سال های 2000 و 1996 نیز شاهد بودیم. داده های ماهواره هایی که تحت نظر سازمان فضایی ایسا می باشند شامل داده های هواشناسی و الگو های میدان بادی هستند؛ برای اینکه بتوانند وسعت لایه اوزون و میزان ورود پرتو فرابنفش را پیش بینی کنند.
در زمستان نیمکره جنوبی، با کاهش چشمگیر دما و دسترسی کم خورشید به این ناحیه، سبب ایجاد گرداب هایی می شوند که به گرداب های قطبی(polar vortex) معروف می باشند. و این گرداب ها باعث ایجاد ابرهایی در لایه استراتوسفر می شوند که شامل ترکیبات کلری می باشند. البته شایان ذکر است که این ابر ها مانند ابر های معمولی نیستند. بلکه این ابرها از نیتریک اسید تشکیل شده اند. که به این ابرها PSC(ابر استراتسفر قطبی) می گویند. کلر های موجود در این ابرها باعث نابودی مولکول های اوزون می شوند. لایه اوزون لایه ای است که از ورود پرتو های فرابنفش به سطح زمین جلوگیری می کند تا حیات را در زمین مستدام گرداند. و با نابودی آن حیات کره زمین به خطر می افتد. اما این شكاف که بر فراز قطب جنوب ایجاد می شود طبیعی است و به طور طبیعی ترمیم می شود اما دخالت های انسان در طبیعت (به خصوص استفاده از گاز های CFC و ترکیبات کلردار) باعث می شود که روند شكاف لایه اوزون و ترمیم طبیعی آن با مشکل مواجه شود و حیات موجودات زنده در کره زمین به خطربیفتد

[Walter Bernha]

شكاف لایه اوزون در این فصل بر فراز قطب جنوب بیشتر شده است که مقیاس این وسعت، رکورد خود را در طی سال های اخیر شکسته است.

[Walter Bernha]

مساحت شكاف لایه اوزون در حال افزایش می باشد که در این فصل به 10 میلیون کیلومتر مربع هم رسیده که این مساحت به اندازه قاره اورپاست. و گمان می رود که وسعت بیشینه این شكاف در طی ماه سپتامبر/شهریور بیشتر شود. و ماهواره های متعلق به سازمان فضایی ایسا(ESA) در حال بررسی رشد شكاف لایه اوزون می باشند. شكاف لایه اوزون در سال جاری به حداکثر خود نسبت به دهه اخیر رسیده است که همچنین حداکثر این رشد را در سال های 2000 و 1996 نیز شاهد بودیم. داده های ماهواره هایی که تحت نظر سازمان فضایی ایسا می باشند شامل داده های هواشناسی و الگو های میدان بادی هستند؛ برای اینکه بتوانند وسعت لایه اوزون و میزان ورود پرتو فرابنفش را پیش بینی کنند.
در زمستان نیمکره جنوبی، با کاهش چشمگیر دما و دسترسی کم خورشید به این ناحیه، سبب ایجاد گرداب هایی می شوند که به گرداب های قطبی(polar vortex) معروف می باشند. و این گرداب ها باعث ایجاد ابرهایی در لایه استراتوسفر می شوند که شامل ترکیبات کلری می باشند. البته شایان ذکر است که این ابر ها مانند ابر های معمولی نیستند. بلکه این ابرها از نیتریک اسید تشکیل شده اند. که به این ابرها PSC(ابر استراتسفر قطبی) می گویند. کلر های موجود در این ابرها باعث نابودی مولکول های اوزون می شوند. لایه اوزون لایه ای است که از ورود پرتو های فرابنفش به سطح زمین جلوگیری می کند تا حیات را در زمین مستدام گرداند. و با نابودی آن حیات کره زمین به خطر می افتد. اما این شكاف که بر فراز قطب جنوب ایجاد می شود طبیعی است و به طور طبیعی ترمیم می شود اما دخالت های انسان در طبیعت (به خصوص استفاده از گاز های CFC و ترکیبات کلردار) باعث می شود که روند شكاف لایه اوزون و ترمیم طبیعی آن با مشکل مواجه شود و حیات موجودات زنده در کره زمین به خطربیفتد.
نانو فناوری در خدمت کاهش سوراخ لایه اوزون
دانشمندان دانشگاه الم در آلمان بر این باورند که با کمک نانوفناوری راه حل بالقوه ای برای جلوگیری از سوراخ شدن لایه اوزون کشف کرده اند .آنان به پدیدهای برخوردند که می تواند CFC ها ی نابود کننده اوزون را از هوا جدا سازد. آنها کشف کرده اند که تعلیق ذرات پلی استایرن در آب می تواند پر فلوئورودکالین را جذب کنند. گفتنی است پرفلوئورودکالین با خواص مشابه CFC ها برای ساخت فرورده های خونی به کار می رود.
قطره های پرفلوئورودکالین با نانو کره های خود ساخته پلی استایرین در بر گرفته میشودوبه همین صورت نانو ذرات در اتمسفر از قبیل قطره های ابری شکل فوق سرد شده یا لایه شبه مایع بر روی بلورهای یخ می توانند CFC ها را جدب کنند و آنها را همراه با باران وبرف به زمین برگردانند.این پژوهشگران در آزمایشهایشان از نانوکره های پلی استایرنی استفاده کردند که از لحاظ ابعاد مشابه ذرات جامد آئروسل ناشی از آلودگی صنعتی است . تصور می رود این ذرات بر آب وهوا اثر منفی دارندزیرا جلوی تابش آفتاب را می گیرند ونزولات جوی را بهبود می بخشند . اما آنان اعتقاد دارند که این ذرات می توانند غلظت استراتوسفری CFC ها را کاهش دهند. این پژوهش همچنین نشان می دهد که می توان نانوذرات مشابهی را طراحی کرد وبرای جذب CFC ها به اتمسفر فرستاد.

[Walter Bernha]

گل وخشت بعنوان يك مصالح ساختماني بوم آورد ومناسب در مناطق گرم و خشك
گل يكي از قديمترين مصالح ساختماني است که به صورت گسترده در تمام جهان يافت مي شود . بيشتر از يك سوم جمعيت دنيا هنوز در خانه هاي گلي زندگي مي کنند .نمونه هاي بارز ابنيه گلي در دنيا بسيار فراوان يافت مي شود . از زمان بوجود آمدن محل سکونت ، گل در دوران هاي گوناگون و مليت هاي متفاوت در فرم ها و شکل هاي گوناگون مورد استفاده قرار گرفته است . و امروز نيز از خانه هاي مسکوني تا قلعه ها و مقرهاي فرماندهي موجود مي باشد . تنوع در ساختار و فرم ابعاد شرايط خاص گل بسيار متنوع مي باشد . اساس گستردگي استفاده از گل در دنيا بسيار ساده است . گل يك مصالح موجود طبيعي است که در اکثر نقاط جهان يافت مي شود . حدود 74% پوسته زمين (خشکي ها) را خاک تشکيل مي دهد ،يعني مصالح به اين فراواني در روي کره زمين موجود نيست .
در اکثر کارگاههاي ساختماني بصورت مستقيم وجود دارد ، خيلي ارزان است و بسيار قابل کارکردن بوده و اکثر مردم کم درآمد مي تواند از اين مصالح استفاده نمايند .
گل بخصوص در کشورهاي آفريقايي ، آمريكاي لاتين وآسيا و اکثر کشورهاي جهان سوم مورد استفاده قرار گرفته است.
عامل اصلي استفاده از گل ، طبيعي بودن و وفور خاک مي باشد که با هزينه کمي مي توان از آن استفاده نمود . اغلب مصالح ديگري نمي توان جايگزين خاک نمود بخصوص براي مناطق گرم و خشک جايي که چوب يا سنگ طبيعي موجود نيست يا دشوار يافت مي شود مناسب ترين مصالح همان گل مي باشد.
در اين مقاله سعي بر اين است كه به تحليل ساختار ساختمانهاي خشتي وگلي پرداخته - معايب و مزايا آن را ذكر گرديده و روشهاي براي ارتقاء كيفيت آن در برابر عوامل مختلف محيطي ارائه گرد

[Walter Bernha]

مقدمه
اغلب استانداردهای حسابداری بخش دولتی، با این فرض تدوین می-شود که دولت درگیر فعالیتهای بیطرفانه وغیر انتفاعی است و وظیفه حسابداری دولتی، به گزارش فراغت دولت از بودجه، شرح تامین و مصرف وجوه محدود می¬شود و نیازی به محاسبه دقیق نتایج عملکرد و وضعیت مالی دولت نیست. اما اخیراً در بعضی از کشورها، از جمله بریتانیا، زلا‌ند نو و استرالیا، رویکردی به سوی استفاده از مبنای تعهدی کامل در حسابداری بخش عمومی ایجاد شده است.
در کشور ما، برخی سازمانهای دولتی به سمت استفاده از مبنای تعهدی کامل در حسابداری حرکت کرده¬اند. از این رو، به نظر می¬رسد که در ایران نیز، همانند دیگر کشورهایی که این مسیر را برگزیده¬اند، بررسی تحلیلی مزایا و معایب این رویکرد ضروری باشد چرا که مبنای مورد استفاده درحسابداری دولتی می تواند بر اطلا‌عات مالی و تصمیمگیریهای مبتنی بر این اطلا‌عات تاثیر گذارد و در صورت گزینش آن به عنوان مبنای پیشبینی و بودجه بندی، موجب تغییرات عمدهای در تخصیص منابع شود.
به منظور تحلیل هزینه و منفعت سیستم حسابداری تعهدی کامل، لا‌زم است نخست آن را بشناسیم و سپس تفاوتهای آن با سیستم حسابداری نقدی و دلا‌یل موافقان و مخالفان هر یک از دو سیستم را مورد توجه قرار دهیم. به منظور شناخت سیستم حسابداری تعهدی کامل، معرفی نمونه¬ای عملی سودمند به نظر می¬رسد. از این¬رو، در ابتدا با الگوی حسابداری تعهدی کامل مورد استفاده در استرالیا آشنا می¬شویم و سپس به شرح نظر موافقان و مخالفان و نتیجه گیری از مباحث ارائه شده می¬پردازیم.
مبانی حسابداری
مبانی حسابداری، انتخاب زمان شناسایی و ثبت درامدها و هزینه¬ها در دفاتر حسابداری است.
انتخاب هر یک از روشهای شناسایی و ثبت درامدها و هزینه ها، نوعی مبنای حسابداری محسوب می¬شود که حسب مورد در حسابداری موسسات بازرگانی و موسسات غیرانتفاعی مورد استفاده قرار می-گیرد. (‌باباجانی،1385‌)
باباجانی در کتاب حسابداری کنترل¬های دولتی، انواع مبانی حسابداری را به شرح زیر معرفی می¬کند:
مبنای نقدی (کامل)حسابداری نقدی، روش حسابداری است که اساس آن بر دریافت و پرداخت وجه نقد استوار است. در این سیستم هرگونه تغییر در وضعیت مالی موسسه، مستلزم مبادله وجه نقد است و درامدها زمانی شناسایی و در دفاتر ثبت می¬شوند که وجه نقد آنها دریافت شود و هزینه ها زمانی شناسایی و در دفاتر ثبت می¬شوند که وجه آنها به صورت نقد پرداخت گردد.
مبنای تعهدی (کامل)
در مبنای تعهدی کامل، درامدها زمانی، شناسایی و در دفاتر حسابداری منعکس می¬گردند که تحصیل می¬شوند یا تحقق می¬یابند. در این مبنا، زمان تحصیل یا تحقق درامد، هنگامی است که درامد به صورت قطعی مشخص می¬شود یا بر اثر ادامه خدمات حاصل می¬گردد. لذا زمان وصول وجه در این روش مورد توجه قرار نمی¬گیرد بلکه زمان تحصیل یا تحقق درامد در شناسایی و ثبت درامد اهمیت دارد. همچنین در این مبنا، زمان شناسایی و ثبت هزینه¬ها، زمان ایجاد و یا تحقق هزینه¬هاست و زمانی که کالایی تحویل می¬گردد یا خدمتی انجام می-شود، معادل بهای تمام شده کالا‌ی تحویلی و یا خدمت انجام یافته، بدهی قابل پرداخت ایجاد می¬شود.
مبنای نیمه تعهدی
مبنای نیمه تعهدی درحسابداری به سیستمی گفته می¬شود که در آن، هزینه¬ها بر مبنای تعهدی و درامدها بر مبنای نقدی، شناسایی و در دفاتر ثبت می¬شوند. مبنای نیمه تعهدی، ترکیبی از دو مبنای تعهدی و نقدی است و به لحاظ سهولت و قابلیت اجرا، مورد پذیرش تعدادی از کشورها قرار گرفته است. به عبارت دیگر، چون در ثبت و شناسایی هزینه ها،امکان استفاده از مبنای تعهدی وجود دارد، بنابراین هزینه¬ها به محض ایجاد، بدون توجه به زمان پرداخت وجه آنها، در دفاتر ثبت می-شوند. به این ترتیب، یکی از مزایای مبنای تعهدی یعنی انعکاس واقعی هزینه¬های دوره مالی، در این سیستم مورد اس

[Walter Bernha]

مبنای تعهدی تعدیل شده
مبنای تعهدی تعدیل شده، روش حسابداری است که در آن هزینه¬ها هنگام ایجاد یا تحمل، شناسایی و در دفاتر ثبت می¬شوند، به همان ترتیبی که در مبنای تعهدی کامل و مبنای نیمه تعهدی عمل میشوند.ولی درامدها در این مبنا برحسب طبع و ماهیت آنها به دو دسته تقسیم می-شوند:
دسته ای از درامدها، آنهایی هستند که قابل اندازه¬گیری بوده و در عین حال در دسترس می¬باشند، لذا در زمان کوتاهی پس از تشخیص قابل وصول خواهند بود.
دسته دیگر درامدها، درامدهایی هستند که فاقد ویژگیهای پیشگفته بوده و لذا اندازه¬گیری و تشخیص آنها مشکل و معمولا‌ً ناممکن است و یا وصول آنها پس از تشخیص، در طول دوره مالی یا مدت کوتاهی بعد از دوره مالی امکانپذیر نیست. این درامدها با استفاده از حسابداری نقدی شناسایی و در دفاتر ثبت می¬شوند.
در حسابداری تعهدی تعدیل شده ‌هزینه‌ها منحصراً در مبنای تعهدی (در زمان ایجاد یا تحمل) شناسایی و در دفاتر منعکس می¬شوند، در حالی که برخی از درامدها با استفاده از مبنای تعهدی (هنگام تحقق درامد) شناسایی و ثبت و برخی دیگر از درامدها براساس مبنای نقدی (هنگام وصول وجه درامد) شناسایی و ثبت می¬شوند.
مبنای نقدی تعدیل شده
مبنای نقدی تعدیل¬ شده، روش حسابداری است که به روش حسابداری نقدی کامل شباهت زیادی دارد. تفاوت مبنای نقدی کامل با مبنای نقدی تعدیل شده در نحوه شناسایی و ثبت هزینه¬هاست. درامدها هم در مبنای نقدی کامل و هم در مبنای نقدی تعدیل شده فقط در زمان وصول وجه شناسایی و در دفاتر ثبت می¬شوند، لذا این دو مبنا در مورد درامدها مشابه هم عمل می¬کنند و تفاوتی با هم ندارند (باباجانی، 1385).
سیستم حسابداری تعهدی در بخش عمومی استرالیا
بعد از روشن شدن مفهوم حسابداری تعهدی، اکنون تفاوتهای میان حسابداری نقدی و تعهدی را در بخش عمومی بررسی می¬کنیم. به طور سنتی، دولتها بر مبنای حسابداری نقدی عمل می¬کنند. این موضوع نشان می¬دهد که وجوه عمومی باید در مسیرهای تعیین شده و به میزان تخصیص یافته توسط مجلس، مصرف شود. حسابداری نقدی،دریافتها، پرداختها و مانده های نقدی را در زمان مبادله وجه نقد ثبت می کند؛ بنابراین صورتهای مالی مبتنی بر حسابداری نقدی به صورت سنتی، منابع دریافت وجه نقد و تخصیص به مخارج نقدی را نشان می¬دهد و آن را با مخارج بودجه شده مقایسه می¬کند.
در متون درسی، حسابداری به عنوان شناسایی درامدها و هزینه¬ها در دوره¬ای توضیح داده می¬شود که کسب شده¬اند یا رخ داده¬اند، نه در دوره-ای که دریافت یا پرداخت شده¬اند.
از این رو، تفاوت اصلی میان این دو سیستم حسابداری، زمان شناسایی مبادلات است. ماهیت حسابداری تعهدی، انتقال زمان ثبت مبادلا‌ت و شناسایی هزینه¬ها به دوره¬ای است که روی داده¬اند. هزینه استهلا‌ک دارایی در طول عمر مفید آن با بهای تمام شده خرید یا هزینه¬های جایگزینی آن برابر است. به طور مشابه، هزینه¬های بازنشستگی (وسایرهزینه¬های مربوط به کارمندان) که به عنوان هزینه ثبت شده با وجه نقدی برابر است که در آینده بابت آنها پرداخت می¬شود. زمانبندی (و ثبت ارقام حسابداری) مبادلا‌ت برای تصمیمگیریها و پاسخگویی مدیران حیاتی است. به نظر می¬رسد که برای تصمیمهای دولت ارقام حسابداری تعهدی از ارقام حسابداری نقدی کارامدتر باشد.
اکنون برای آشنایی با سیستم حسابداری تعهدی در بخش عمومی، چهار بخش سیستم حسابداری تعهدی استرالیا را بررسی می¬کنیم.
استرالیا یکی از کشورهای پیشرو در گزینش و اجرای حسابداری تعهدی در بخش عمومی است. حرفه حسابداری و دولت این کشور، اصلاحاتی در حسابداری بخش عمومی آن در موضوعات زیر ایجاد کرده¬اند( 1998Guthrie).
گزارشهای مالی تعهدی
گزارشگری مالی تعهدی به تهیه صورتهای مالی و گزارشهای سالانه بر مبنای اطلا‌عات تعهدی اشاره دارد. صورتهای مالی بر مبنای تعهدی، اطلاعات حسابداری جامعتری نسبت به اطلاعات حاصل از سیستم سنتی حسابداری نقدی ارائه می¬دهد. صورتهای مالی بر مبنای تعهدی برای یک بخش، شامل صورت عملیات، صورت برنامه، صورت داراییها و بدهیها، صورت جریانهای نقدی، صورت مبادلا‌ت حسابهای مستقل و یادداشتهای همراه و مدارک مربوط به مدیر و حسابرس مستقل است.
اگرچه ادعا می¬شود گزارشهای مالی تعهدی برای تصمیمگیریهای اقتصادی و هدفهای پاسخگویی سودمند است، اما در بخش خصوصی نیز دستیابی به این موارد، از طریق ارائه صورتهای مالی تعهدی تردیدآمیز است.
از سوی دیگر، تهیه نسبتهایی که تنها بینشی در مورد هزینه ها و اثربخشی ارائه می¬دهند و در بیشتر مواقع برای اندازه¬گیری خروجیها و برامدهای محیطی بخش عمومی نامناسبند، ممکن است سودمند نباشد. بیشتر اطلا‌عات تهیه شده از طریق گزارشگری مالی با مبنای تعهدی، نظیر ارزیابی داراییها و حقوق مالکانه، نمی تواند در تصمیمگیری درباره عملکرد، پاسخگویی یا تصمیمهای تامین مالی در بخش دولتی مورد استفاده قرارگیرد. با این حال، مراجعه به ارقام حسابداری تعهدی به عنوان ابزارهایی برای اندازه¬گیری و مدیریت مخارج دولت با سرعت در حال گسترش است.

[Walter Bernha]

سیستمهای مدیریتی تعهدی
معرفی حسابداری تعهدی در ادارات دولتی برای تغییر فناوری و همچنین فرهنگ موجود در ادارات دولتی الزاماتی به همراه دارد. سرمایه¬گذاری در سیستمهای اطلا‌عاتی و استخدام یا تربیت کارکنان با مهارتهای مناسب از جمله این الزامات است. معرفی حسابداری تعهدی الزام دارد که سرمایه¬گذاری جدی در سیستمهای اطلا‌عاتی مدیریت به منظور حمایت از نیازهای بودجه¬ای و ارتقای رویه¬های مدیریتی انجام شود. این امر، تغییری فرهنگی توسط مدیران از طریق درک و پذیرش چگونگی استفاده از اطلا‌عات اضافی و مزایای بالقوه حاصل از آن و تعهد به تغییر را می¬طلبد.
برخی تلا‌شهای مورد نیاز در این زمینه عبارتند از: تعدیل سیستمهای اطلا‌عاتی یا اجرای سیستم جدید در ادارات؛ الزام برای آموزش؛ نیاز به کارکنان جدید با مهارتهای مالی و حسابداری، بالا‌ بردن پاسخگویی، کمک به رویه¬های مالی و عملکرد مالی بهتر؛ مدیریت بدهی؛ مدیریت موجودی کالا‌؛ و اندازه¬گیری بهای تمام شده کامل خدمات که بعضی مزایای بالقوه ایجاد یک سیستم مدیریتی تعهدی هستند.
یک استدلا‌ل برای برگزیدن سیستم مدیریت تعهدی آن است که امکان می¬دهد هزینه کامل خدمات یا هزینه¬های واقعی محاسبه شود. یک نمونه در این مورد، محاسبه بهای تمام شده ساختمان مدرسه مورد استفاده برای برنامه¬های آموزشی است. در سیستم نقدی، کل هزینه های ساخت یا خرید ساختمان به عنوان بخشی از پرداختهای طی سال برای کارها و خدمات صرف شده ثبت می¬شود. در این سیستم کاهش ارزش دارایی (یعنی هزینه استهلا‌ک) یا افزایش بهای ساختمان در سالهای بعد، به جز مخارج تکراری برای تعمیر و نگهداری ساختمان ثبت نمی¬شود.
در سیستم مدیریت تعهدی، از ادارات دولتی انتظار می رود که ساختمان را به عنوان دارایی ثبت کنند و سپس بخشی از بهای تمام شده آن را به عنوان هزینه سالا‌نه (استهلا‌ک) تخصیص دهند که موجب افزایش بهای خدمات ارائه شده در سال بعد می¬شود. همچنین موجب تخصیص بهای تمام شده ساختمان طی عمر مفید آن نیز می¬گردد.
این امر به نوبه خود منجر به تمرکز دانش، فناوری و مهارتها نزد حسابداران آموزش دیده می¬شود، اما مدیران در رابطه با نشانه¬های متضاد ارائه شده توسط دو مجموعه موازی ارقام حسابداری تولید شده، سردرگم می¬شوند. تضاد به ویژه زمانی بسیار احساس می¬شود که مدیران در برابر بهای خدمات اندازه¬گیری شده برمبنای تعهدی پاسخگو باشند و براساس این ارقام تصمیمگیری کنند، اما براساس مبنای نقدی، وجوه نقد دریافت کنند.
سیستمهای مدیریت تعهدی شامل سیستمهای اطلا‌عات داخلی مورد نیاز برای ایجاد و ثبت اطلا‌عات درباره درامدها، هزینه ها، داراییها و بدهیهاست.
گزارشگری جامع دولت
همانند گزارشهای سالانه ادارات، مسائل بسیاری نیز در رابطه با گزارشگری برای کل دولت وجود دارد. برای تهیه صورت سود و زیان و ترازنامه در ارائه فعالیتهای مالی جامع دولت، سیستم حسابداری تلفیقی به¬کار می¬رود. به نظر می¬رسد سیستم حسابداری تعهدی، نتایج عملیات و ارزش ویژه را با رویه¬های صورت سود و زیان و ترازنامه در واحدهای تجاری اندازه¬گیری کند.
گزارشگری جامع دولت به دیدگاه کلی درباره وضعیت مالی دولت در حوزه¬ای خاص اشاره دارد و از طریق تلفیق صورتهای مالی و مبادلا‌ت واحدهای تجاری تحت کنترل حوزه¬های دولتی تهیه می¬شود.
بودجه بندی تعهدی
بودجه بندی تعهدی کامل به این معنی است که بودجه¬ها و تخصیص منابع مالی با ارقام حسابداری تعهدی صورت می¬گیرد. تفاوت میان رقمهای نقدی و تعهدی می¬تواند با اهمیت باشد.
اگر الگوی بودجه تعهدی، برای تخصیص منابع نقدی، انتخاب شود، به نظر می¬رسد ناسازه ویژه ای در اندازه¬گیری بهای تمام شده برنامه¬ها در زمان تورم وجود داشته باشد. در واقع می توان استدلال کرد که از آنجایی که منابع نقدی از سوی جامعه و از طریق مجلس تخصیص می¬یابد و برای ارائه خدمات به جامعه در اختیار دولت قرار می-گیرد، بودجه¬بندی بر مبنای تعهدی الزامات پاسخگویی را براورده نمی¬کند.
اصطلاحاتی همچون «مازاد بودجه» یا «کسری بودجه» نمادهای سیاسی نیرومندی هستند. سیاستمداران اگر از کسری بودجه جلوگیری کنند، یا بودجه را متعادل سازند، ادعای موفقیت می¬کنند. در مورد تعریف کسری بودجه میان حسابداران و مدیران اختلا‌ف نظر وجود دارد. ارقام ممکن است نتایج مبادلات نقدی را منعکس کنند اما استقراضها نادیده گرفته شوند. محاسبه کسری یا مازاد بودجه تحت تاثیر روشی قرار می-گیرد که دولت مخارج سرمایه¬ای یا جاری را ثبت می¬کند و نیز نوع سیستم حسابداری که با آن گزارشگری می¬کند.
به طور سنتی ماموران دولت، بودجه¬ها را بر مبنای نقدی تخصیص می-دادند. پیشنهاد شده است که این وضعیت به مبنای تعهدی تغییر کند که هزینه¬هایی چون استهلا‌ک یا حقوق معوق کارمندان را در بودجه سالانه در نظر بگیرد. این امر موجب تاکید بر تخصیص منابع بر مبنای ارقام تعهدی به جای تخصیص وجه نقد توسط مجلس می¬شود.
دیدگاههای موافق و مخالف
منطق زیربنای تغییرات این است که سیستم حسابداری سنتی تاکید اندکی بر رعایت محدودیتهای خرج کردن و مسئولیت پذیری در برابر جریانهای نقدی و مانده¬ها داشت. طرح سنجش عملکرد شامل «خروجیها»، «اثربخشی» و «نتایج» فعالیتهاست و با بررسی تعهدات درازمدت و کل وضعیت مالی، مدیران را مسئول «هزینه یابی کامل» عملیات می¬کند. اطلاعات تعهدی برای بررسی دقیق هزینه¬یابی کامل، خدمات و شاخص اثربخشی عملکرد برنامه¬ریزی شده نگهداری می-شوند.این استدلا‌ل اهمیت خاصی برای حامیان این اصلا‌حات داشته است که حسابداری تعهدی دید دقیقتری از خدمات دولت ارائه می¬کند. گفته می¬شود دولت با استفاده از حسابداری نقدی قادر است خدماتی ارزانتر از بخش خصوصی ارائه کند، زیرا هزینه¬های غیرنقدی مانند استهلا‌ک را حذف می¬کند. این نظر این واقعیت را نادیده می¬گیرد که تفاوت بین ارقام حسابداری برمبنای نقدی و تعهدی فقط زمان است. بنابراین طی زمانی تقریباً طولا‌نی نمی¬توان منطقاً انتظار داشت که تفاوت انباشته با اهمیتی میان هزینه¬های گزارش شده توسط دو مبنا وجود داشته باشد.
بارت ( 1993 (Barret اشاره کرده است که پیامدهای به¬کارگیری حسابداری تعهدی، هفت دسته است: اول، تعریف جامعتر هزینه برنامه های دولت، که منجر به پیامد دوم یعنی تاکید بر کنترل هزینه¬ها و اندازه-گیری اثربخشی می¬شود. سوم، ارقام تعهدی اثر مهمی بر تعیین روش قیمتگذاری برای حساب استفاده کننده دارد؛ پیامد چهارم، نیاز به نشان دادن بهره¬وری بیشتر در مذاکرات چانه¬زنی کاری است؛ اثر پنجم، ایجاد پاسخگویی بیشتر برای منابع مورد استفاده و سرمایه¬گذاری شده نهادهای بخش عمومی است؛ در حالی که ششمین پیامد، ایجاد پاسخگویی برای اثرات رو به پایین سیاستهای بدهیهاست که به اهمیت اندازه¬گیری سرمایه بین طبقه ای اشاره دارد. و در نهایت، اندازه¬گیری اثر مالی سیاستهای دولت برای براوردهای اولیه، که منافع فزاینده برای صورت ظاهری آن یعنی بودجه دارد (1998(Barret.
افزون بر موضوعات پیشگفته، باید اذعان کرد که گزینش سیستم حسابداری تعهدی در بخش عمومی به افزایش پاسخگویی دولت به موکلان آن، مدیریت مالی بهتر مدیران خدمات عمومی و قابلیت مقایسه عملکرد مدیریت در حوزه¬های مختلف منجر می¬شود. این تغییرات مهم، ریشه در تغییر نگاه حسابداری بخش عمومی از تغییرات وجه نقد به وقوع رویدادهایی دارد که منجر به تغییرات وجه نقد می¬شوند. در واقع، اصطلا‌ح حسابداری تعهدی، نشانه ای از یک دسته تغییرات بسیار گسترده¬تر است، (1996 Conn).
با این حال، بررسیهای نسبتاً کمی درباره به کارگیری حسابداری تعهدی و پیامدهای آن برای یک جامعه بزرگ صورت گرفته است و در بسیاری موارد به مسائل و مشکلا‌تی که ممکن است رخ دهد اشاره نشده است.
با وجود فراوانی مقالا‌ت حامی گزینش سیستم حسابداری تعهدی، پیدایش حسابداری مدیریت تعهدی و گزارشگری مالی تعهدی خالی از انتقاد نبوده است. مزایای حسابداری بازرگانی برای واحدهای دولتی چندان آشکار نیست، به¬ویژه آن که آنها به دنبال سوداوری و وضعیت مالی نیستند، منتقدان، برای مثال، آیکن و کاپیتانیو (1995 Aiken & Capitanio)، (لوییزLewis, 19955 )، ( مککری و آیکن Aiken McCrae،1995) (ما و متیوز 94‚1992 Mathews, Ma)، در برابر گزارشگری مالی تعهدی برای واحدهای دولتی استدلال می¬کنند که:
هدف واحدهای دولتی سوداوری نیست، بنابراین سود معیار مناسبی برای سنجش عملکرد آنها شمرده نمی¬شود؛
ساختار مالی مبتنی بر حسابداری تعهدی برای دولت مناسب نیست (برای نمونه، اهرمها شاخص آسیب¬پذیری محسوب نمی¬شوند)؛
در بخش دولتی، سرمایه در گردش، شاخص توانایی ادامه فعالیت نیست. این موضوع با تمایل مجلس برای ادامه تخصیص اعتبار در ارتباط است؛ و
ظرفیتهای انتخاب برای دولت نامربوط است (برای نمونه، ممکن است واحدی مجاز به فروش داراییها و نگاهداشتن عواید آن یا تغییرات تجاری نباشد.)
ناسازه ها و تضادها
واقعیت این است که سیستم حسابداری تعهدی در بیشتر موارد راه حل بهتری برای مسائل مهمی نظیر تخصیص منابع یا هزینه¬های مشترک میان برنامه¬ها ارائه نمی¬کند و ممکن است در واقعیت منجر به ایجاد اطلا‌عات گیج¬کننده و نادرست برای استفاده¬کنندگان گزارشهای مالی شود.
بنابراین بسیاری از مسائل مربوط به مزایای بالقوه اصلا‌حات سیستم حسابداری تعهدی، حل نشده، باقی مانده است؛ از آن جمله شیوه ارزیابی داراییها در بخش عمومی است. این نظریه بارها مورد تاکید قرار گرفته است که تعریف ارائه شده از داراییها با توجه به منافع اقتصادی آنها ممکن است برای بسیاری از داراییهای تحت کنترل بخش عمومی مناسب نباشد. برای داراییهایی مانند مجموعه های هنری، ساختمانهای مدارس، موزه¬ها، جاده¬ها، پلها، کتابخانه¬ها، املاک دولتی، پارکها و ساختمانهای دولتی، ارزیابی پولی مناسب نیست. آیا ارزیابی 740 میلیون دلار برای یک پارک ملی به معنی آن است که می توان آن را برای خرید یک بیمارستان جدید یا تامین مالی یک جاده یا ... که 740 میلیون دلا‌ر ارزش دارد فروخت؟ ارزش این ارقام چقدر است؟
به طور سنتی، مبنای حسابداری مورد استفاده در بخش عمومی، مبنای نقدی است. این سیستم حسابداری و گزارشگری، اطلا‌عاتی ارائه می-کند که نشان می¬دهد چه میزان وجه نقد دریافت شده است و چگونه این وجوه تخصیص داده شده¬اند.
ادعا می¬شود که در سیستم حسابداری تعهدی، تاکید بیشتری بر اثربخشی و نتایج عملکرد می¬شود و مدیران، مسئول هزینه¬یابی کامل عملیات می¬شوند؛ همچنین سیستم حسابداری تعهدی بهتر می¬تواند تعهدات درازمدت و کل وضعیت مالی را منعکس کند. افزون بر این مسائل، باید اذعان کرد که گزینش سیستم حسابداری تعهدی در بخش عمومی منجر به افزایش پاسخگویی دولت به موکلا‌ن آن، مدیریت مالی بهتر مدیران خدمات عمومی و قابلیت مقایسه عملکرد مدیریت در حوزه¬های مختلف می¬شود. این تغییرات مهم ریشه در تغییر نگاه حسابداری بخش عمومی از تغییرات وجه نقد به وقوع رویدادهایی دارد که منجر به تغییرات وجه نقد می شود.
اما توجه به این نکته ضروری است که فعالیتهای بخش عمومی، جنبه-های دیگری نیز دارد؛ همچون توزیع رفاه، ایجاد فرصتهای برابر، تامین مالی برای حفظ و گسترش زیرساختها و حفاظت و نگهداری محیط زیست که به نظر می¬رسد با گرایش بخش عمومی به سمت معیارهای بخش خصوصی - و در راس آن سودآوری که هدف و زیربنای سیستم حسابداری تعهدی است- این جنبه های مهم نادیده گرفته می شود. همچنین حسابداری بازرگانی سرشار از مشکلا‌تی است که تا کنون بارها سبب سوءتخصیصهای مالی مهم در بخش خصوصی شده است. از سوی دیگر، سیستم حسابداری تعهدی ممکن است منجر به ایجاد اطلاعات گیج کننده و نادرست برای استفاده کنندگان گزارشهای مالی شود.
بسیاری از مسائل مربوط به مزایا و معایب سیستم حسابداری تعهدی هنوز حل نشده باقی مانده است و لا‌زم است در کوشش برای تغییر مبنای حسابداری در بخش عمومی، این مسائل در نظر گرفته شود.

[hachibi-8dom]

اين خانومه شب بياد تو خوابم از ترس مطمئنا سكته مي كنم !! مخصوصا با اين زلف هاي پريشون !

[Walter Bernha]

کاميابي‌هاي يک کارآفرين ايراني
ايرواني از پيشتازان و بنيانگذاران صنعت مدرن کفش در ايران بود. او از سال 1336 تا 1357 شمسي بيش از 52 شرکت در صنعت کفش و چرم و بيش از 300 فروشگاه زنجيره‌اي کفش ملي در سطح ايران تاسيس کرد.

علي اصغر سعيدي - فريدون شيرين‌کام
ژوزف شومپيتر اقتصاددان و پدر معنوي کارآفريني جهان در تحقيقات خود نشان داده است که سطوح بالاي زندگي دنياي غرب مديون شرکت‌هاي عظيمي چون ibm، att، ge، gm، rca..... است. تا شرکت‌هاي کوچک و بودجه‌هايي تحقيقاتي اين قبيل شرکت‌هاي که دنياي غرب را دگرگون مي‌کند. او اثبات کرده است که بهره‌اي که اينان به جامعه مي‌رسانند بسيار بيشتر از سودي است که خود از آن حاصل مي‌کنند.
در ايران اما بنا به ساختار اقتصاد دولتي ظهور اين نوع کارآفرينان همواره بنا به توزيع نابرابر قدرت و عدم امکان فرصت‌هاي سرمايه‌گذاري و آشفتگي در سامانه اقتصاد دست کم در نوسان بوده است. به همين جهت بنا به مستندات تاريخي عمده‌ترين کارآفرينان ايران در دهه 40 و اندکي در دهه 50 به اوج سرمايه و توليد دست يافته و از اين حيث جامعه ايران تنها اثري که از اين مردان بزرگ در حافظه خود ثبت کرده مربوط به اين دوره است.
دحيم متقي ايرواني بي‌ترديد يکي از اين مردان بزرگ اقتصاد ايران است که نامش در تاريخ کارآفرينان ايراني به نيکي ياد شده است. آخرين بار هفت ماه پيش از آنکه دار فاني را وداع گويد، در نامه‌اي به علي سعيد لو معاون اجراي رييس‌جمهور يادآور شد که با بازپس گيري مجموعه زنجيره‌اي کفش ملي مي‌تواند بيش از 000/100 شغل توليد کنددکتر علي اصغر سعيدي استاد جامعه شناسي دانشگاه تهران و فريدون شيرين کام محقق و پژوهشگر تاريخ اقتصاد ايران در اين مقاله به زندگي و سرنوشت اين انتروپرونر (کارآفرين نوآور) اقتصادي اشارات بديعي کرده‌اند که پاره‌اي از آن تا به امروز از ديد کارشناسان تاريخ اقتصاد ايران مغفول مانده است.
استفاده از تجربه بزرگان در طول زندگي يکي از شيوه‌هاي جديد در امر آموزش به ويژه آموزش نيروي کار در عصر جهاني شدن اقتصاد و دانش محوري است. در شرايط کشور ما که نياز به کارآفريني براي به حرکت درآوردن نيروي کار جوان روز بروز بيشتر احساس مي‌گردد تکيه بر پيشگامان تحول اقتصادي در بخش خصوصي که تجربه بومي کردن دانش‌هاي روز را داشته‌اند از جمله امور مهم محسوب مي‌شود. هدف اين نوشته بررسي زندگي يکي از پيشگامان تاريخ اقتصادي ايران است.
رحيم متقي ايرواني از پيشتازان و بنيانگذاران صنعت مدرن کفش در ايران بود. او از سال 1336 تا 1357 شمسي بيش از 52 شرکت در صنعت کفش و چرم و بيش از 300 فروشگاه زنجيره‌اي کفش ملي در سطح ايران تاسيس کرد. رحيم ايرواني در خانواده‌اي تاجر پيشه در شيراز بدنيا آمد. چند نسل پيشينان او همگي از تجار بزرگ شيراز و يک نفر از ملک التجارهاي شيراز بودند. پدر بزرگ او اولين تاجري بود که تعدادي پمپ دستي به شيراز آورد. و همين امر باعث شد مردم چاه‌هاي بيشتري حفر نمايند. ايرواني با تمام سختي زندگي شم و بينش اقتصادي را از 6 سالگي با کار در تجارتخانه پدر و پدربزرگش با کارهاي مختلف و جز به‌دست آورد. ايرواني در سال 1313 هـ.‌ش پس از اتمام دوره دبستان براي يادگيري زبان انگليسي به کالج ستيوارت اصفهان رفت که تحت اداره هيات مرسلين کليسايي انگلستان قرار داشت. سه سال در مدرسه شبانه روزي آنجا بود. اين دوره نقش تعيين‌کننده‌اي در شيوه کار ايرواني گذاشت.
او سخت کوشي، انضباط و نحوه رفتار با انسان‌ها و نيروي کار را از شيوه‌هاي آموزش اين مدارس که مبتني‌بر شيوه مدارس عمومي انگلستان بود آموخت. مطالعه شيوه هدايت اين مدارس نشان مي‌دهد که آنها سعي مي‌کردند که ضمن برقراري انضباط کامل در مدارس قواعد و احترام به قانون را از طريق انجام بازي‌هاي مختلف در مدارس آموزش دهند. ايرواني در سال 1321 در رشته حقوق دانشگاه تهران پذيرفته شد. در دوران دانشجويي ضمن تحصيل به کارهاي مختلفي مشغول شد.
او در دانشگاه با انتشار نشريه “آيين دانشجويان” با کمک دوست خود عباس اردوبادي در حقيقت يک فعال دانشجويي محسوب مي‌شد که نظرات دانشجويان را منعکس مي‌کرد. اين نظريات عمدتا ملي گرايانه بود. پس از پايان تحصيل در سال 1324 به آبادان رفت و شش ماه، به استخدام دادگستري درآمد. پس از آن پروانه وکالت گرفت و پنج ماه به کار وکالت پرداخت. در همين زمان چند ماه در بانک شاهي ايران کار کرد. اين تجربه کوتاه مدت خدمت در بانک به همراه شم اقتصادي او که ناشي از کار در خانواده‌اي تاجر پيشه بود باعث گرديد که در همه فعاليت‌هاي اقتصاديش بر نقش حسابداري تاکيد نمايد. او پس از تحصيل و چندين کار مختلف از جمله تاسيس کارخانه برق فسا، ساخت پاساژ استاندارد در شيراز و تجارت کفش و کالاهاي ديگر، سرانجام واردات کفش را با صنعت کفش جايگزين کرد و بزرگ‌ترين صنعت کفش و چرم در ايران و خاورميانه را در طي دو دهه شکل داد. او که نماينده فروش شرکت معروف کفش سازي باتا در ايران بود و کفش‌هاي لاستيکي از اروپاي شرقي وارد مي‌کرد، نخست پاساژي در خيابان خيام ساخت و پس از چند سال واردات کفش‌هاي گالش از چک و اسلواکي با خريد دو دستگاه ماشين تزريق مواد لاستيکي، نخستين توليد کفش را آغاز کرد. در سال‌هاي 1334- 1333 زميني در اطراف مهرآباد خريد و فعاليتش را در آغاز به آنجا و سپس به پارک صنعتي اسماعيل آباد کيلومتر 15 جاده کرج منتقل نمود.
ايرواني با تجربه کالج ستيوارت در اصفهان، و بانک شاهي ترکيبي از نظم‌پذيري و دقت محاسبه‌گري در حسابداري را به هم آميخت که با تکيه بر قواعد و قانون در کار در تمام فعاليت‌هايش منعکس شد و نمونه خوبي از يک کارآفرين ايراني را پديد آورد. رحيم ايرواني از سال 1325 تا 1357 در کار تجارت و صنعت بود.
او اولين شرکت خود را با نام شرکت سهامي باتا در تير ماه 1330 به منظور صادرات و واردات کفش در سبزه ميدان تهران و آخرين شرکت را به نام چرم خسروي نو در سال 1356 به منظور دباغي و چرمسازي به ثبت رساند. وي علاوه‌بر فعاليت اقتصادي در همين زمان به يک کار بزرگ اجتماعي دست زد که تا آن زمان در تاريخ ايران سابقه نداشت و نمونه انجام مسووليت اجتماعي کارآفرين در جامعه محسوب مي‌شد. شرکت کانون مشاوره اقتصادي در تيرماه 1343 به منظور تربيت 22 کودک از دو ماهه تا دو ساله تاسيس شد تا در آينده اين کودکان از مديران بنگاه صنعتي او برگزيده شوند.
دبيران آنها از بين افراد توانا و با تقوي انتخاب مي‌شدند. سپس تصميم گرفته شده بود که هزينه تحصيلي آنها، مقدم بر ساير هزينه‌ها باشد. هوش بالا، سرسختي، ابتکار و نوآوري، راستگويي، سلامت نفس، توانايي رهبري ايرواني در نزد مديران، همکاران و بسياري از مديران مياني باعث گرديد به او از دريچه شخصيت کاريزمايي نگاه کنند. نحوه رفتار رحيم ايرواني در جهت برقراري روابط مستمر، با افراد پيش مي‌رفت که در بسياري موارد افراد جذب شخصيت و کار او مي‌شدند.
او سعي مي‌کرد استعداد افراد را بيشتر مدنظر قرار دهد و آنها را در برنامه‌هاي اقتصادي خود جذب کند. همينطور وسايل پيشرفت افراد را تا حد امکان فراهم مي‌کرد تا رضايت آنها حاصل گردد. او مرحله رضايت‌طلبي افراد را، با شيوه‌هاي مختلف به وفاداري آنها در گروه بالا مي‌برد. اين مرحله براي نهاد خانوادگي بزرگي که او مي‌ساخت ضرورت داشت. او هميشه کفش ملي را سفره بزرگي مي‌دانست که کارگران و مديرانش بايد در حفظ آن کوشا باشند. اين مساله‌اي بود که او حتي بعد از ملي شدن اين گروه صنعتي با ارسال توصيه به مديران منتخب دولت بر آن تاکيد مي‌کرد. شيوه مديريتي او ترکيبي از الگوي پدر سالاري با عقل گرايي و حسابگري همراه بود. در عين حال تلاش نمود به نحو کارايي از ابزارهاي مدرن مديريتي در جامعه ايران که هنوز روابط کارگري در مراحل ابتدايي قرار داشت استفاده نمايد. براي ايرواني علم حسابداري به شدت اهميت داشت. و به همه در بدو استخدام، کارآموزي حسابداري را با نوشتن دفتر روزنامه توصيه مي‌کرد. بنابر اين از دقت و محاسبه گري در کارها بسيار استقبال مي‌کرد.
ايرواني در شرکت کفش يونايتد، شرکت فالکو، گوستاو هوفمن و شرکت گابورو تنس ايران با سرمايه‌گذاران آلماني شريک بود. در اتافوکو با ژاپني‌ها، ماشين‌سازي ملي با فرانسوي‌ها، و گود بلت ايران با انگليسي‌ها شريک بود. اما شيوه کار او به اين شکل بود که بتدريج سهام و نقش مديريت ايراني‌ها نسبت به خارجي‌ها، را افزايش مي‌داد. ايرواني علاوه‌بر تاسيس فروشگاه کفش ملي در سطح ايران و يکسان‌سازي قيمت در کل فروشگاه‌ها توانسته بود به شوروي و اروپاي شرقي کفش پوتين صادر نمايد. ايرواني در طي بيش از 30 سال فعاليت، توانسته بود در سال 1356 قريب به 10‌هزار نفر را در شرکت‌هايش مشغول نمايد.
ايرواني سياست‌هاي مختلفي را در جهت رشد گروه صنعتي ملي در پيش گرفت تا خانواده بزرگ کفش ملي را ايجاد کند. ويژگي رحيم ايرواني تاکيد بر نظم، آموزش، اهميت امور مالي، توجه به مديريت، نوآوري در کار، داشتن اصول اخلاقي، انتخاب مديران برجسته، وفاداري به مجموعه گروه بود. او پشت درب‌هاي بسته نمي‌ايستاد و سعي مي‌نمود بر اساس ظرفيت‌ها و محدوديت‌هاي موجود با استفاده از موقعيت‌ها به توسعه بنگاه‌هاي خويش بپردازد . يکي از بارزترين تاثير اقدامات او فروشگاه‌هاي کفش ملي است که به ساخت فضاهاي خريد و زيباسازي شهرها کمک فراواني کردند. فضاهايي که با رشد شهرنشيني يکي از مکان‌هاي گردشگري مردم شهرنشين شده بود که نشانه امنيت شهرها نيز بود.
رحيم ايرواني حتي بعد از مصادره اموال به شدت سعي داشت تا خانواده کفش ملي را مراقبت کند. با روي كار آمدن هر مدير جديدي به او تلفن مي‌زد و تبريک مي‌گفت و او را تشويق به حفظ گروه مي‌کرد، زيرا معتقد بود که چند هزار نفر از طريق آن زندگي مي‌کنند. او کارآفريني بود که در سال‌هاي پاياني نيز دست از ارائه طرح‌هاي کارآفريني بر نداشت. او در مصر کارخانه کفش‌سازي استاندارد را تاسيس کرد و نيز در سال 1371 به ايران برگشت و تقاضاي تاسيس کارخانه کفش‌سازي کرد. با روي کارآمدن دولت جديد باز اين تقاضا را تجديد کرد اما پاسخي دريافت نکرد.

[Walter Bernha]

قوه مجریه جمهوری اسلامی
قوه مجریه جمهوری اسلامی ایران بخشی از ساختار سیاسی نظام جمهوری اسلامی ایران است که بدنه اصلی اجرایی حکومت به حساب می‌آید. رئیس قوه مجریه رئیس جمهور است که با رای مستقیم مردم انتخاب می‌شود. نامزدهای ریاست‌جمهوری پیش از انتخاب شدن می‌بایست توسط شورای نگهبان تأیید صلاحیت شوند. رئیس جمهور با انتخاب وزیران مختلف، دولت را تشکیل می‌دهد. هر یک از وزرا باید بطور جداگانه از مجلس رأی اعتماد بگیرد. انتخاب وزیر دادگستری به پیشنهاد رئیس قوه قضائیه صورت می‌گیرد.[۱]
وزارتخانه‌ها
• وزارت آموزش و پرورش
• وزارت اطلاعات
• وزارت امور خارجه
• وزارت امور اقتصادی و دارایی
• وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
• وزارت بازرگانی
• وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات
• وزارت تعاون
• وزارت جهاد کشاورزی
• وزارت دادگستری
• وزارت دفاع
• وزارت راه و ترابری
• وزارت رفاه و تامین اجتماعی
• وزارت صنایع و معادن
• وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
• وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
• وزارت کار و امور اجتماعی
• وزارت کشور
• وزارت مسکن و شهرسازی
• وزارت نفت
• وزارت نیرو
سازمانها
• سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور
• سازمان تربیت بدنی جمهوری اسلامی ایران
• سازمان نقشه برداری کشور
• سازمان امور اداری و استخدامی کشور
• سازمان نظام پزشکی جمهوری اسلامی ایران
• سازمان حفاظت محیط زیست ایران
نهادهای وابسته
• دفتر ریاست جمهوری اسلامی ایران
• هیات وزیران جمهوری اسلامی ایران
• هیات دولت جمهوری اسلامی ایران
• مرکز آمار ایران
• ستاد امور آزادگان
• ستاد بازسازی مناطق جنگزده
• ستاد مبارزه با مواد مخدر

جستارهای وابسته
• رئیس‌جمهور ایران
• نظام جمهوری اسلامی ایران
• قوه مقننه جمهوری اسلامی ایران
• قوه قضائیه جمهوری اسلامی ایران

[Walter Bernha]

اثبات خدا از راه عقل
اعتقاد به وجود خدا و آفریننده ای برای جهان هستی و انسان،همواره یکی از مسائل مهم و مورد بحث در جوامع بشری بوده است و چنانکه از تحقیقات دانشمندان برمی آید، به زمان و مکان خاصی نیز محدود نمی شود.پس می تواند نشانگر ویژگی فطری و کشش آدمی به سوی موجودی برتر باشد که با علم و قدرت و الطاف بی نهایت خود،جهان هستی را اداره می کند.
این ویژگی یا احساس دینی افراد بشر، گرچه امری مهم و همگانی است ولی در جهت اثبات وجود خدا به شکلی منطقی و غیرقابل انکار به کار نمی آید و در بسیاری از افراد،چنان دچار ضعف شده که گویی وجود ندارد.
بنابراین با توجه به تأثیرات شگرف و ارزشمند اعتقاد به وجود خدا در زندگی بشر، در این سطور سعی شده تا وجود خداوند از طریق عقل که راه شناخت مشترک تمام انسان ها و ممیّز آنها از حیوان است، اجمالاً بررسی شود.
● رابطة عقل و اثبات وجود خدا
یکی از مشخصات انسان، وجود قوّه و نیرویی در اوست که در هیچ یک از موجودات عالم هستی وجود ندارد و کرامت و شرافت آدمی نیز به آن نیرو می باشد و این نیرو وجه تمایز بین انسان و حیوان است و آن چیزی جز قوّة عقل نمی باشد و با توجه به این نیروی عقل است که سئوالاتی برای انسان مطرح می شود که یکی از این سئوالات،پرسش در مورد وجود خداست و در پاسخ به این سئوال، انسانها بر اساس میل و کشش خود، به سمت بت پرستی و... تا یکتاپرستی گرایش پیدا می کنند.
«محمد فرید وجدی»، دانشمند شهیر، می گوید:« هر چه بیشتر( به وسیلة حفاری و زمین شکافی) در بقایای پیشینیان جستجو می کنیم، می بینیم بت پرستی ، هویداترین مدرکات و معقولات آنها است» و در چند سطر، قبل از این مطلب می نویسد:«اعتقاد به مبدأ، همراه با به وجود آمدن انسان ، متولد شده است».
بنابراین انگیزة بحث دربارة دین و خدا را عقل و فطرت به ما داده و عقل و فطرت، هر دو ما را به سمت خداشناسی سوق می دهند و عقل بشر، احساس او را به لزوم بحث و تحقیق دربارة وجود خدا برمی انگیزد، که دلایل عقلی لزوم بحث در وجود خدا عبارتند از:
الف) دفع ضرر و جلب منفعت: یکی از قوانینی که آدمی به حکم فطرت، به آنها پایبند می باشد، قانون «گریز از زیان های احتمالی» و یکی دیگر از همان قوانین فطری«لزوم جلب سودهای مهم احتمالی» می باشد.موضوع دفع ضررهای محتمل و جلب منافع احتمالی، در آنجایی که ضرر و نفع قابل ملاحظه باشند، تا آن حدّ مسلّم است که می توان گفت: اصولاً تمام زندگی روزمرة بشری چیزی جز گردش بر محور این دو اصل نمی باشد.
و توجه به این موضوع که در طول تاریخ، انسان های بزرگی به نام پیامبران و رهبران الهی آمده اند و از وجود خداوند، احکام الهی و ثواب و عقاب ابدی او سخن گفته اند و در عین حال،خود نیز برجسته ترین افراد زمانشان بوده اند، می تواند مهم باشد، زیرا بدون تردید، اگر از گفتار و رفتار آنان یقین به وجود خدا و دین و آئین الهی حاصل نگردد، حداقل، احتمال وجود خدا برای انسان،قوّت می گیرد و روشن است، اگر چنین احتمالی درست باشد،چشم پوشی از آن،منشاء زیانی بس بزرگ خواهد بود.
بنابراین به حکم عقل و قضاوت فطرت، نباید در مقابل این دو احتمال بی تفاوت بود.
بر این اساس، بحث دربارة وجود خدا، لازم و حتمی می باشد.
ب) لزوم شکر منعم: از منظر عقل، شکرگذاری از کسی که به انسان نعمتی بخشیده، امری پسندیده و ترک آن مذموم می باشد.از سوی دیگر آدمی در زندگی دنیوی خویش از نعمت های بی شماری برخوردار است، اگرچه امکان دارد که منعمی وجود نداشته باشد ولی وجود ولی نعمت، محتمل می باشد. بنابراین این احتمال را باید جدّی گرفت و دربارة وجود یا عدم وجود ولی نعمت بحث نمود، تا در صورت وجود او، عمل شکرگذاری از وی انجام شود.
ج)کمال جویی انسان: اگر آدمی در انگیزه ها و تمایلات درونی خود دقّت نماید، مشاهده خواهد کرد که ریشة بسیاری از آنها رسیدن به کمال است. بنابراین شکّی نیست که انسان موجودی کمال جو است و هر انسانی جاذبة این میل فطری را در درون خویش می یابد و تحت تأثیر آن به حرکت در می آید،اگر چه ممکن است، در تشخیص مصداق کمال به بیراهه رفته و کمال مجازی را به جای کمال مطلق بپذیرد، ولی در هر صورت نمی توان وجود این نیروی فطری را در آدمی انکار نمود.
بدیهی است کمالات روحی انسان در سایة ارادة آگاهانه و راهنمائی های عقل به دست می آید، در این مسیر، یکی از کمالاتی که برای زندگی او معرّفی می شود و از طرف هادیان زندگی او در طول تاریخ بر آن پافشاری و جانفشانی بسیار نیز شده، کمالی است که به دنبال خداشناسی از آن سخن رانده می شود، بنابراین اگر انسان عاقل به حکم عقل خود به دنبال دستیابی به کمال حقیقی است، قطعاً از تحقیق در مورد این راه، در کنار راه های کمال احتمالی دیگر،سرباز نخواهد زد تا به این وسیله، مسیری مطمئن تر را در رسیدن به هدف کمالی خویش برگزیند.
د) مطالعة زندگی خداپرستان: ما انسان ها، در نگاه به زندگی دینداران واقعی، متوجه می گردیم که خداشناسی و خداپرستی آنان،آثاری را در زندگی برای ایشان، داشته است که این آثار در زندگی افراد بی دین مشاهده نمی گردد که نمونه هایی از این آثار عبارتند از:
1) ایمان به خداوند، آرامش دهندة روح و روان می باشد و فرد با ایمان، از آنجا که پیوسته به نیروی عظیم الهی تکیه دارد، لذا ناراحتی ها و اضطراب ها و دلهره ها در او وجود ندارد و یا کم است و نیز احساس عشق و دلگرمی و عدم احساس پوچی در دینداران بیشتر است.
2) همچنین ایمان عامل پرورش فضائل اخلاقی و نیز پشتوانة فضایل و اصلاح کنندة فرد می باشد ، زیرا اعتقاد به خدا، انسان را از خودپرستی خارج کرده و چنین فردی علاوه بر خود، دیگران را نیز دوست می دارد و این بزرگترین منبع، برای پرورش عواطف انسانی در میان بشر می باشد.
3) تأثیر در رفتار اجتماعی، یکی دیگر از ثمرات ایمان واقعی به خداست ، زیرا با اعتقاد به خدا، قانون گذاری به او سپرده می شود و همین امر،ضامن اجرای قوانین در جامعه و ضامن قدرت قانون و عدالت و حقوق افراد در برابر یکدیگر است.

[Walter Bernha]

بررسی رابطه شوخ طبمی با سلامت روانی در دانشجویان

هدف از انجام اين پژوهش، بررسي رابطه شوخ طبعي با سلامت رواني در دانشجويان روان شناسي ورودي 1380 در دانشكده روان شناسي دانشگاه آزاد اسلامي واحد مركز، و در سال تحصيلي 84-83 مي باشد. در اين تحقيق شوخ طبعي به عنوان متغير ملاك و سلامت رواني به عنوان متغير پيش بين برگزيده شده اند. نمونه تحقيق 100 نفر دانشجو را شامل مي باشد كه با روش نمونه گيري در دسترس از جامعه دانشجويان روان شناسي ورودي 80 دانشكده روان شناسي دانشگاه آزاد اسلامي واحد مركز انتخاب گرديده اند. پژوهش حاضر يك تحقيق كاربردي از نوع توصيفي است و روش تحليل داده ها، همبستگي است كه در طي آن ضرايب همبستگي ساده و چند گانه بين متغيرهاي پيش بين و ملاك محاسبه شده است. فرضيه هاي تحقيق همگي دوسويه مي باشند. در اين تحقيق از پرسشنامه تجديد نظر شده علائم رواني SCL 25-R و مقياس شوخ طبعي مارتين ولفكورت استفاده شد. نتايج حاكي از اين بود كه بين متغيرهاي پيش بين و ملاك،‌ همبستگي ساده و چند گانه وجود دارد.







مقدمه
1- مزاح يا شوخ طبعي
مزاح به عنوان يكي از ويژگيهاي شخ+صيتي انسان، كيفيتي منحصر به نوع آدمي است. اگر چه ارائه تعريف دقيقي از مزاح دشوار است، اما حتي در تمدنهاي باستان نيز در اين باره نظرات و مطالب گسترده اي مطرح شده است. مثلاً در كتاب عهد عتيق، پندي به اين مضمون وجود دارد كه «دلي شاد به خوبي يك طبيب كار مي كند» افلاطون، ارسطو و انديشمندان و فلاسفه ساير اعصار و قرون نيز دربارة مزاح به اظهار نظر پرداختند. در متون احاديث اسلامي نيز رواياتي از پيامبر و ائمه وجود دارد كه حاكي از تأثيرات مثبت مزاح در زندگي مؤمنان است. در رواياتي از پيامبر اكرم (ص) ايشان فرموده اند «هيچ مؤمني نيست جز اين كه او را شوخي و مزاح است».
متون اخير روان شناسي بر نقش مزاح در سازگاري و مقابله با استرس از يك سو و اثرات آن در افزايش بهبود كيفيت زندگي از سوي ديگر تأكيد كرده اند (نجاريان، براتي و ابراهيمي قوام، 1373). در اصطلاح Humor (به معني مزاح) از كلمة لاتين Humere به معناي «جاري ساختن» و «مرطوب بودن» مشتق شده است. از ديدگاه فلاسفه و انديشمندان باستان، مزاح متأثر از اخلاط چهارگانه بدن است كه سبب علامت جسمي و رواني اند. آنان معتقد بودند خون قرمز، جاري، گرم و مرطوب است و چنانچه بر ساير اخلاط غالب شود، فرد سالم، اميدوار، با نشاط و سر حال مي گردد. اما چنانچه ترشحات ساير اخلاط غلبه يابند فرد در حالتي مرضي قرار مي گيرد براي مثال اگر ترشحات كبد كه صفراي سياه است غالب شود فر دچار نوعي حالت مرضي مي شود و از نظر خلقي، حساس، زودرنج، كج خلق و دچار حالات ماليخوليا و افسردگي مي شود كه سبب نگ`رشي منفي و غمگنانه به زندگي مي گردد. بدين ترتيب علت انتخاب اصطلاح Humor به جاري و مرطوب بودن خون به مثابة علت سببي مزاح است. در قرون ميانه و پس از آن نيز پيرامون مزاح و شوخي نظراتي ارائه شده است. مثلاً توماس هابز فيلسوف انگليسي معتقد بود كه شوخي در درجه اول، روشي در جهت ابراز خشم و غضب آدمي است و هدف آن توهين به مخاطب يا شخص ثالث است (به نقل از راسكين ، 1985). كانت مزاح را احساس و تأثير حاصل از تغيير شكل ناگهاني و بي ربط يك توقع يا انتظار به هيچ و پوچ مي دانست.
آشنايي با متون روانشناسي دربارة مزاح
روان شناسان مزاح را به مثابه يكي از ويژگيهاي شخصيتي انسان در نظر گرفته و آن را از ديدگاههاي مختلف مورد بررسي قرار داده اند. در دهه 1960 م. علاقه روان شناسان به نقد و بررسي مزاح و خنده براي وجود آدمي جلب شد. برخي از روان شناسان معتقدند كه مزاح و خنده براي وجود آدمي و زندگي او، از اهميت بسيار بالايي برخوردار است (كورتكف ، 1991؛ ميندس و كوربين ، 1985). ديدگاه عمده دربارة نقش روان شناختي مزاح معتقد است كه مزاح نوعي سبك سازگاري و انطباق است. فرويد (1916) معتقد است كه مزاح يكي از سازوكارهاي دفاعي «من» و نوعي تلاش اقتصادي جهت صرف انرژي رواني است. آريتي (1975) معتقد است ارتباط تنگاتنگي بين حدس بذله گويي و ميزان خلاقيت فرد وجود دارد. پلاچيك (1981) هشت سبك سازگاري براي آدمي برشمرده كه در اين ميان سازوكار وارونه سازي، يعني توجه به وجوه مضحك شرايط و موقعيت هاي فشارزا از آن جمله است. از يك ديدگاه جامع تر زيستي – رواني اجتماعي مي توان مزاح را نوعي پيام هدفمند اجتماعي دانست كه با تغييرات فيزيولوژيكي و رواني ويژه اي همراه است. بديهي است كه اين پيام كاركردهاي اجتماعي خاص خود را داراست و محتوا و مسير ويژه خود را نيز دارد. به عبارت ديگر مزاح به مثابه يك پيام هدفمند به دنبال تحقيق كاركردهاي معيني است و در اين راه با استفاده از شيوه هاي ويژه در موقعيت هاي معيني به كار مي رود. توجه به كاركردهاي اجتماعي و اهداف مزاح از ديدگاههاي مختلف، مورد بحث و بررسي علماي رفتاري و به خصوص روان شناسان قرار گرفته است. برخي از روان شناسان، مزاح را اساساً خصومت بار، عده اي آن را دردناك و تحقيرآميز و تعدادي ديگر مزاح را سرگرم كننده و لذت بخش مي دانند. به طور كلي نظرات روان شناختي پيرامون مزاح و بذله گويي را مي توان در قالب چند رويكرد نظري مورد بررسي قرار داد. شوخي و شوخ طبعي اساساً خلاق بوده و خود تسهيل كننده خلاقيت بيشتر است. تقريباً تمامي تعاريف شوخ طبعي شامل ضوابطي از قبيل تركيبهاي غيرمعمول، شگفتي، عدم تجانس مفاهيم و برداشتها و نظاير آن مي گردد. بر طبق يك تعريف شوخ طبع كسي است كه خلاقيتش منجر به اظهار نظرها، داستانها و نمايش نامه هاي خنده آور است. علاوه بر آن، در بينشي وسيع شوخ طبع كسي است كه خود و ديگران را به نحوي فراتر و منفك تر مي بيند. چنين شخصي قادر است به خود و وقايع زندگي بخندد و در عين حال با مردم و وقايع مرتبط باقي بماند.شوخ طبعي فرايندهاي فيزيولوژيك، رواني و اجتماعي را ادغام يا سنتز مي كند. بنابراين توانايي ايجاد شوخي و مزاح يا «داشتن توانايي شوخ طبعي» ويژگي خلاق مهمي است. بدون شوخي زندگي براي غالب مردم غيرقابل تحمل است. براي بسياري از مردم شوخي يك راه بقا و يك نيروي شفابخش است. براي افراد نادري كه در خود استعداد شوخ طبعي را پرورش مي دهند و در اين راه به كار مي برند مشاغل پر اجري در كاريكاتور نويسي، قصه گويي و نويسندگي يا هنرپيشگي و نمايش هاي خنده آور به انواع مختلف وجود دارد. بسياري از پژوهشگران حل خلاق مسائل را يادآور شده اند كه جرقه راه حل هاي موفقيت آميز از طريق شوخ طبعي زده شده است. با وجود اين روش هاي ساخت دار حل مسائل تأكيد كمي بر پرورش توانايي ايجاد مزاح و به كار بردن آن در حل مسائل گذارده اند. در بسياري از پژوهش هاي اوليه «ويليام جي – جي – گوردن» و همكارانش در گروه نشان مي دهد كه راه حل هاي سدشكنانه غالباً با جوي از بازي همراه بوده است. اين نوع بازي شامل مقدار زيادي شوخ طبعي بوده است ولي وقتي كوشش هايي براي تدريس ايجاد جوبازي به كار برده شده، با عدم موفقيت همراه بوده است. با وجود اين معلوم شده است كه بازي با تشابه ها تغييرات درجه دومي به وجود مي آورد كه ايجاد مزاح، خنده و جوي مناسب براي بازي ايجاد مي كند. مشاهدات تورنس نشان مي دهد كه اين پديده مكرراً هم در هنگام كاربرد مشابه ها و هم در موقع يورش فكري براي حل خلاق مسائل به وقوع مي پيوندد.

[Walter Bernha]

2- سلامت روان يا سلامت روانشناختي
مفهوم سلامت روان يا سلامت روان شناختي، جنبه اي از مفهوم كلي سلامت جسمي، رواني و اجتماعي است، كه علي رغم تلاشهايي كه از سوي پيشگامان سلامت رواني در جهان به منظور تأمين هر چه بيشتر سلامتي انسانها به عمل آمده است هنوز معيار قاطعي در زمينة تعريف و مصداق كامل سلامتي رواني در افراد وجود ندارد. توجه به سلامت فكر و روان پس از جنگ بين الملل اول در برخي از دانشكده هاي اروپا به تدريج متداول شده است تا آنجا كه در سال 1944، نوزده كشور در اروپا و آمريكا داراي جمعيت هاي طرفدار بهداشت رواني شدند. ولي پس از جنگ بين الملل دوم و برملا شدن وقايع وحشت انگيز آن موضوع سلامت فكر و بهداشت رواني با تأكيد بر كيفيت روابط افراد بشر، مورد توجه جدي و عميق حكما و فلاسفه پزشكان، كارشناسان، مربيان تعليم و تربيت، دانشمندان، روحانيون و متفكران علوم اجتماعي قرار گرفت. در سال 1948 با شركت نمايندگان 48 كشور از جمله ايران «فدراسيون جهاني، سلامتي فكر» در لندن تأسيس شد و مقرر شد كه 4 سال يكبار، كنگره جهاني سلامت فكر با حضور نمايندگان كشورها و با اهداف بررسي مسائل مربوط به روابط فرد با خانواده،‌ فرد با اجتماع، فرد با مسايل و مشكلات زندگي مدرن ماشيني و … برگزار و مورد بحث قرار گيرد. سلامت رواني علاوه بر بدن سالم، به محيط و شرايط زندگي سالم نياز دارد. اين كه محيط و عوامل مختلف آن چگونه بر ساختار رواني فرد و سلامت رواني او تأثير مي گذارد و فرد با چه شيوه اي با كشمكش هاي محيطي مبارزه مي كند، موضوعي است كه رويكردهاي مختلف روان شناسي هر كدام با توجه به ديدگاه اختصاصي خود پيرامون ماهيت انسان و نيروي انگيزشي او سلامت رواني انسان را به شيوة خاصي تبيين كرده اند. به عنوان مثال برخي از اين رويكردها، سلامت رواني را فرآيندي مستمر دانسته اند و برخي ديگر آن را در قالب هنجارها و پيروي از آداب و سنن اجتماعي جستجو كرده اند و گروهي ديگر به هر دو جنبه توجه نموده اند. به عنوان مثال روانپزشكي و روانشناسي باليني در آسيب شناسي رواني بر اصل انسان بهنجار تأكيد داشته اند و بهنجاري يا سلامت روان را معادل «فقدان علايم بيماري» مي پنداشته اند اما وضعيت جاري روانشناسي جهان حاكي از توجه شايان روان شناسان به مفهوم سلامت رواني در قالبي وراي بهنجاري و فقدان علايم بيماري است (خدا رحيمي، 1374).
- بيان مسئله تحقيق
در اين تحقيق روابط ميان متغيرهاي شوخ طبعي با سلامت رواني در دانشجويان روان شناسي ورودي 1380 در دانشكده روان شناسي دانشگاه آزاد اسلامي واحد مركز مورد بررسي قرار گرفته است. تحقيق حاضر گامي در جهت پي بردن به رابطة شوخ طبعي با سلامت رواني است.
- اهميت و ضرورت تحقيق
با توجه به توسعه زندگي ماشيني و بالا رفتن فشار رواني بر افراد لازم است كه بررسي شود از چه طريقي مي توان فشار رواني را كاهش داد بنابراين اهميت تحقيق حاضر در اين است كه اگر مشخص شود كه بين شوخ طبعي و سلامت رواني رابطه معني داري وجود دارد مي توان در مورد آموزش شيوه هاي شوخ طبعي، به عنوان يكي از روشهاي مقابله با استرس، اقدام كرد تا بدين طريق از شدت فشار رواني بر افراد كاسته شود و افراد به هنگام مواجهه با استرس نيز بتوانند از عهدة آن برآيند.
- اهداف تحقيق
بهترين هدف تحقيق حاضر آن است كه مشخص نمايد آيا بين شوخ طبعي با سلامت رواني دانشجويان روان شناسي ورودي 80 در دانشكده روانشناسي دانشگاه آزاد اسلامي واحد مركز رابطه اي وجود دارد يا نه؟ هدف كاربردي ديگر اين تحقيق آن است كه مي توان درك عميق تري از شوخ طبعي به دست آورده و به اهميت آن به عنوان يكي از راهبردهاي مقابله با چالش ها و به تأثير آن بر سلامت رواني فرد پي برد.


- تعريف مفهومي و عملياتي متغيرها
1- تعريف مفهومي شوخ طبعي
شوخ طبع كسي است كه خلاقيتش منجر به اظهار نظرها، داستانها و نمايش نامه هاي خنده آور شود. شوخ طبع كسي است كه خود و ديگران را به نحوي فراتر و منفك تر مي بيند و قادر است به خود و وقايع زندگي بخندد و در عين حال با مردم و وقايع مرتبط باقي بماند. (تورنس، 1993).
2- تعريف عملياتي شوخ طبعي
شوخ طبعي عبارت است از نمره اي كه فرد از طريق پرسشنامه هفت ماده اي (مارتين ولفكورت، 1983) به دست مي آورد.

[Walter Bernha]

- تعريف مفهومي سلامت رواني
سلامت رواني عبارتست از سازگاري فرد با جهان اطراف به حداكثر امكان به طوري كه باعث شادي و برداشت مفيد و مؤثر از سوي فرد شود (ميلاني فر، 1373).
سلامت رواني عبارتست از توانايي افراد براي دست يابي به اهدافي كه براي خود در نظر گرفته است (پاتي، 1994).
- سلامت رواني عبارتست از حالتي كه كاركردهاي رواني افراد و از جمله انديشه ها، عاطفه، ادراك و رفتار دچار اختلال نباشد و رابطه آنها با خود، خانواده و اجتماع، رابطه اي هماهنگ و صميمانه باشد و وظايف و مسؤليتهاي محوله را در قبال خانواده و جامعه به خوبي انجام دهد (فدايي، 1373).
- سلامت رواني عبارتست از داشتن سازگاري كافي و احساس خوب بودن از ديدگاه روان شناختي، متناسب با معيارهاي قابل قبول روابط انساني و جامعه (ساعتچي، 1375).
- سلامت رواني عبارت است از واكنشهاي مطلوب، متناسب و مستمر شخصيت انسان در موقعيتهاي مختلف كه راهنماي تحولات رفتاري فرد در برابر ناراحتيها و فشار دروني يا بيروني است (جاهورا، 1982).
- تعريف عملياتي سلامتي رواني
سلامت رواني عبارت است از نمره اي كه فرد از طريق جمع ارزشهاي عددي درجات انتخابي اش، براي همة سؤالهاي پرسشنامه فرم كوتاه فهرست تجديد نظر شدة علايم رواني به دست آورد (نجاريان، 1379).

فصل دوم

مباني نظري و
يافته هاي پژوهشي









1- مباني (رويكردهاي) نظري روان شناختي مزاح
راسكين (1985) در مقاله يي نظريه هاي روان شناختي مزاح را به اختصار توضيح داده است و سه رويكرد نظري عمده روان شناختي را در تبيين علل رواني مزاح و شوخ طبعي مورد بررسي قرار مي دهد.
الف- نظريه اهانت :
خاستگاه اين نظريه در آراي قديم است. براساس نظريه اهانت مزاح در درجه اول روشي است جهت ابزار غضب. بدينسان كه هدف از بذله گويي و مزاح، توهين به مخاطب يا شخص ثالث است. صاحبنظران اين رويكرد معتقدند كه مزاح بدان دليل مثبت و پسنديده تلقي مي گردد كه جايگزين مناسبي جهت روشهاي خشن تر و غير مؤدبانه تر ابراز خشم (نظير توهين و ناسزاگويي) است. اشاراتي از مباحث فوق را مي توان در نوشته هاي افلاطون، ارسطو، سيسرو و هابز يافت (راسكين، 1985). بارون ، برن و گريفيت (1974) نشان داده اند كه وادار كردن افراد عصباني به خنديدن با ايجاد حس سرگرمي و تفنّن، به طور معني داري تمايلات پرخاشگرانه آنان را تعديل مي كند.
ب- نظريه تخليه هيجاني و آسودگي :
طرفداران اين نظريه معتقدند كه مزاح و خنده منجر به گشايش خلق و خوي و تشفي انرژي رواني شده نتيجتاً موجب تعادل و آرامش رواني فرد مي شود. شايد مشهورترين نظريه تخليه و آسودگي متعلق به فرويد باشد. فرويد (1916) در كتاب (شوخيها و ارتباط آنها با ناهشياري ) اظهار مي دارد كه مزاح راهي جهت رهايي از رفتارها و افكار بازدارنده و سانسور شده است. براساس نظريه فرويد (1916)، تخليه انرژي رواني از طريق مزاح نوعي تلاش اقتصادي و حسابگرانه و صرفه جويانه و در عين حال ناخودآگاهانه براي برون ريزي تنشهاست او معتقد است كه بين رؤياها و مزاح تشابهات فراواني وجود دارد و در هر دو مورد فرد به طور ناخودآگاه و به شيوه يي نمادين نسبت به ارضاي تمايلات واپس زده شده و كنش زاي خويش مبادرت مي ورزد.
ج- نظريه ناهماهنگي و تباين
پيروان اين نظريه معتقدند مزاح از كنار هم گذاشتن دو يا چند مفهوم ظاهراً نامرتبط كه در ذهن مزاح كننده با يكديگر مقايسه و در كنار هم گذاشته مي شوند و به دست مي آيد. روان شناسان طرفدار اين نظريه معتقدند كه دريافت مشابهت يا تفاوت بين امور، عامل مزاح است و از آن جا كه مزاح معمولاً سبب تبديل بحثي منطقي به بحثي نامربوط و بيهوده مي شود لذا خنده آور مي شود. به خوبي مشخص است كه اين نظر با نظرات شناختي نوين در روان شناسي مطابقتهايي دارد. راسكين (1985) معتقد است از نظر پيروان اين نظريه در موقعيت هاي فشارزا، شوخ طبعي، پهنه ديدگاه فرد را به سوي حل هر چه مؤثرتر مشكلات و سازگاري بيشتر با محيط و فشارها گسترش مي دهد. طبق اين ديدگاه، مزاح در موقعيتهاي فشارزا موجب افزايش احساس تسلط، عزت نفس و اعتماد به خود مي شود (راسكين، 1985). ساراسون و ساراسون (1987) نيز بر اين باورند كه مزاح مي تواند به عنوان روشي جهت كسب آرامش رواني در شرايط تشنج زا و پر دردسر به كار رود. در ساليان اخير نظريه هاي ديگري از سوي روان شناسان دربارة مزاح ارائه شده كه از آن جمله مي توان به نظريه راسكين (1985) اشاره كرد. نظريه راسكين مبتني بر معني شناسي است نظريه راسكين توجهي به موضوعي يا علل خنده ندارد بلكه به اين مسئله مي پردازد كه چگونه يك مطلب، رفتار يا مسئله شوخي تلقي مي گردد.
تئوريهاي متعددي دربارة شوخ طبعي وجود دارد و در جستجو براي سر نخ هايي كه رشد خلاقيت را ارتقا مي بخشد مي توانيم از همة آنها استفاده كنيم. تئوري برتري بر آن است كه ريشه هاي شوخ طبعي در پيروزي بر ديگران است. تئوري عدم تجانس تأكيد دارد كه شوخ طبعي ناشي از ساختن جفت هاي بي اربتاط و نامتناسب ايده ها يا وضعيت هايي است كه از آداب معمول ناشي مي شوند. بر طبق تئوري غافل گيري عوامل شگفت زدگي، هراس ناگهاني يا شوك، يا غافل گيري شرايط لازم بريا شوخ طبعي است. تئوري دو جنبگي مدعي است كه اساس شوخ طبعي وقوع همزمان احساسات يا عواطف ناسازگار است. تئوري فراغت يا رهايي ادعا مي كند كه اساس شوخ طبعي رهايي از تنش يا محدوديت يا آزاد كردن تنش اضافي است. طبق تئوري پيكربندي شوخ طبعي وقتي اتفاق مي افتد كه عواملي كه بدواً غير مربوط تلقي مي شده اند ناگهان به هم ارتباط داده شوند. در تئوري روان كاوي اساس بر اين است در شوخ طبعي نوعي صرفه جوئي در به كار بردن احساسات وجود دارد. به عبارت ديگر شوخ طبعي واقعه اي است كه حادث شدن آن معمولاً آنچه را كه ممكن است باعث تحمل رنج شود به چيزي بي اهميت تبديل مي كند.