قصد دارم که در مورد نیما و کلام نیما کمی بنویسم . کمی بیشتر به شعر و کلام نیما دقت کنیم .
در اصل بهترین معرفی ، ارائه ی بهرین اشعار نیما هست ، ولیکن یه معرفی کوچولو از کلام نیما ، از ویژیگی های شعر نیما و از تحولی که نیما در شعر و ادبیات ایران ایجاد کرد ، مورد نیاز هست . برای اینکه به صورت چند جانبه از شعر و کلام نیما لذت برد ، باید ویژگی های شعر نیما رو به طور مناسب شناخت . باید دانست که زمان خوانش شعر نیما باید به چه نکاتی توجه کرد .
نیما نقطه .
شعر نقطه .
کلام نقطه .
لذت بی پایان خلاصه شدن در یک بیت نقطه .
مجاز نقطه .
انسان جدید نقطه .
قصد دارم با هم ببینیم که تنها کار نیما بزرگ و کوچیک کردن بیت ها نبود و صرفا طول ابیات رو بالا پایین نکرد .
می خواهیم بخوانیم که ...
- در جهان نیما ما با کلام و زبان و بیان و فضای جدید و ترکیبات و کلمات جدید رو برو می شویم . کلام جدید لازمه و پیش زمینه ی مفاهیم جدید هستند .
- در جهان نیما انسان با غم های جدیدی رو برو می شه ... دق دقه های انسان جهان نیما کاملا جدید و متفاوت با انسان ادبیات پیش از نیما است .
- استعارات و تشخیص های شعر و جهان نیما از نظر جنس و نوع کاملا با استعارات و تشخیص های ادبیات پیش از نیما متفاوت هست .
قبل از نیما را از روی اشعارش بشناسیم . اجازه بدین که کمی پیش زمینه بدم که به زوایای مختلف شعر نیما بهتر توجه کنیم و با هم لذت بیشتری از کلام و بیان نیما ببریم .
در هم آمیختگی بین شعر و شاعر :
بدون اغراق ، میزان درهم آمیختگی که بین شعر و شاعر در شعر نیما وجود دارد ، در بین اسلاف ادبیات فارسی بی سابقه ست . نیما صادقانه تر در شعر خودش حضور دارد . حتی حضورش هم متفاوت از حضور شاعران کلاسیک ایران هست ، همین نحوه ی حضور در اشعار شاعران شعر نو بعد از نیما ادامه پیدا می کند . شاید الان منظور من رو از حضور شاعر در شعر متوجه نشوید ولی در ادامه با مثال هایی که از اشعار نیما می زنم منظورم رو واضح تر بیان می کنم . این حضور شامل اندیشه ها ، تفکرات ، دق دقه ها و احساسات شاعر می شوند که بدون تقلید از شاعران ما قبل خود به شیوه ای جدید بیان می شوند . این حضور هم در کیفیت و هم در نحوه ی بیان کاملا جدید هستند . مثلا دق دقه هایی که نیما در شعرش بیان می کند کاملا با دق دقه های شاعران کلاسیک متفاوت هست ( به طور مثال با حافظ و مولوی که اکثر ماها با اشعارشون آشنا هستیم ) . مثلا اگر شما با حافظ و مولوی آشنا باشین ، به سختی می توانید در دیوان های شاعران دیگر حرف ها ، تفکرات و احساس های جدیدی ببینید . نیما برای بیان احساسات و تفکرات جدید و نو نیازمند کلامی جدید و قالبی جدید بود . همان رابطه ای که در ابتدا به آن شاره کردم ، رابطه ی بین تفکرات و کلام . شعر کلاسیک نمی توانست دق دقه ها و دلتنگی های انسان معاصر را به خوبی بازتاب دهد .
تشخیص، طبیعت و نیما :
یکی دیگر از ویژگی های برجسته ی شعر نیما ، حضور عناصر طبیعی و جان بخشی است که در اشعار نیما به چشم می خورد . تشخیص شعر نیما حقیقتا یگانه ست و سر آغازی بود برای شعر ایران ، که از آن به بعد چه از طرف پیروان شعر نیما و شعر نو و چه از طرف شاعران سبک کلاسیک مورد تقلید قرار گرفت . این قسمت از ویژگی هایی هست که من به شخصه ازش به شدت لذت می برم . تلفیق شاعر و احساس و با عناصر طبیعی اطراف شاعر و جان بخشی به اشیاء در بستری از فضای سورئالیستی انجام می شود .، این درهم آمیختگی و تلفیق چنان با ظرافت به تصویر کشیده می شوند که خواننده به سختی متوجه حضور عناصر طبیعی به عنوان یک شی خارجی می شود .
در شعر نو ، زمانی که نیما دست به تشخیص می زند ، اینکار را در بستری جدید و بدیع و متفاوت از گذشته انجام می دهد . جان بخشی به اشیاء در شعر کلاسیک ایران هم وجود داشته است ، ولی در شعر نیما درآمیختگی احساس شاعر با اشیاء و طبیعت حقیقی تر از گذشته است .
هست شب ، یک شب دم کرده و خاک
رنگ رخ باخته است .
باد، نوباوه ای ابر، از برکوه
سوی من تاخته است .
هست شب ، همچو ورم کرده تنی گرم دراستاده هوا،
هم ازین روست نمی بیند اگر گمشده ای راهش را.
با تنش گرم ، بیابان دراز
مرده را ماند درگورش تنگ
با دل سوخته ی من ماند
به تنم خسته که می سوزد از هیبت تب
هست شب ، آری شب .
می بینید که شاعر چطور تن تب دارش را با هوای دم کرده ی بیرون درآمیخته کرده ؟ . شما به راحتی متوجه نمی شوید که آیا تن تب دار نیما باعث شده که نیما فضای اطراف را دم کرده و تب دار ببیند و یا تب فضای اطراف باعث ناراحتی و تب دار شدن نیما شده است . اینها از ویژگی های بارز شعر نیماست .
در کنار این فضا سازی جدید و بدیع نیما در بکارگیری تشخیص ، نیما از توصیف هم به خوبی استفاده می کند ، زمانی که دست به توصیف می زند ، واقعا قصد دارد که فضایی را برای خواننده توصیف کند ، نه همانند شاعری کلاسیکی که به صورت انتزاعی انجام می شود .
ادامه ...
علاقه مندی ها (Bookmarks)